Genel Kultur 101 dersi olsa kitabi "A Little History of the World" olurdu herhalde. Avusturyali apaci E. H. Gombrich 1930'larda sanat tarihi doktorasini bitirince issiz kalmis. Sicak para icin 2 ay gibi kisa bir surede aceleyle bu kitabi yazip yayina vermis. Kitap adindan anlasilacagi gibi Dunya tarihini ozetlemeye calisiyor. Boyundan buyuk bir ise kalkismis ama inanilmaz basarili. Eski Yunan sairlerinin kerameti, herkesin bildigi efsaneleri guzel ve kulaga hos sekilde yeniden anlatmaliridir denir. Yani onemli olan konunun yeniligindense dilin ozgunlugudur. Gombrich de yaratici kalemini masalsi bir cizgide kullanarak benzerlerinden siyrilmis.Konulara yuzeysel bakmasi hic siritmiyor, zaten 300 sayfada Istanbul'un Fethi'nin neden ve sonuclarini orta okulda yaptigimiz gibi 10'ar madde seklinde aciklayacak yer yok. Ingiltere kralinin karisini bosamak icin Protestanlik'a gecmesi, vandalizm kelimesinin Akdeniz'deki Vandal toplulugundan gelmesi, Endonezya'da Boogeyman'lerin korsanligindan dolayi batida velilerin cocuklarina "eger sutunu icmezsen Boogeymen seni kaciracak" diye korkutmasina kadar ilginc detaylar var.
Masalsi cizgi derken ipucunu vermistim zaten, aslinda bir tarih kitabi olarak degil cocuk kitabi olarak yazilmis, onun icin bir dedenin torununa hitabi gibi tonton bir doku yakalanmis. Kitaptaki tasvir maksatli resimler (kapaktaki gibi) estetik ve yaziya sos katmis. Ironik bir detay da kitabin 1. Dunya Savasi + Ispanyol gribi + Buyuk Buhran sonrasi yeniden yapilanma zamaninda ortaya cikmasi. Artik insanlik hatalardan ders aldi, savaslarin maliyeti cok artti, bundan sonrasi gulluk gulistanlik diye bitiyor hatta. Bunun ustune Yahudi kokenli Gombrich'in ulkesinden surulup Ingiltere vatandasligina gecmek zorunda kalmasi ve 2. Dunya Savasi vahseti yasanmasi biraz erken konustugunun gostergesi. Kitaba yillar sonra yazdigi sonsozde ne kadar saf oldugunu anlatiyor zaten. En azindan nukleer savas yapacak kadar aptal degilmisiz, buna da sukur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder